Ghế công thái học (ergonomic chair) được xem là giải pháp hoàn hảo cho dân văn phòng, game thủ hay bất kỳ ai ngồi lâu mỗi ngày. Tuy nhiên, một chiếc ghế công thái học đắt tiền chưa chắc đã mang lại hiệu quả nếu người dùng ngồi sai tư thế hoặc điều chỉnh ghế không đúng cách.
Theo Hiệp hội Chỉnh hình Hoa Kỳ (American Chiropractic Association), tư thế ngồi sai trong thời gian dài là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đau lưng mãn tính, thoái hóa đốt sống cổ và căng cơ vai gáy. Vì vậy, việc hiểu và sử dụng đúng cách ghế công thái học là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe cơ xương khớp.
Contents
Lợi ích của việc sử dụng đúng tư thế với ghế công thái học
Một chiếc ghế công thái học được thiết kế để phù hợp với cấu trúc cơ thể con người, hỗ trợ xương sống, giảm áp lực cho hông, vai, cổ và tăng hiệu suất làm việc. Tuy nhiên, lợi ích đó chỉ phát huy khi người dùng điều chỉnh và ngồi đúng tư thế.
Hỗ trợ cột sống và giảm đau lưng
Theo nghiên cứu của Occupational Health & Safety Administration (OSHA, 2022), việc ngồi đúng tư thế trên ghế công thái học có thể giảm tới 54% nguy cơ đau lưng mãn tính so với sử dụng ghế thông thường.
Lý do là vì phần tựa lưng của ghế công thái học được thiết kế theo đường cong sinh lý tự nhiên của cột sống (chữ S). Khi được điều chỉnh đúng, ghế sẽ giúp phân bổ lực đồng đều dọc theo cột sống, hạn chế tình trạng gù lưng hay cong vẹo.
Cải thiện tuần hoàn máu
Một tư thế ngồi đúng, với góc gối mở khoảng 90–100 độ, bàn chân chạm đất – giúp máu lưu thông tốt hơn, giảm tình trạng tê chân, sưng cổ chân hoặc giãn tĩnh mạch.
Bác sĩ vật lý trị liệu Nguyễn Minh Phú (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) cho biết:
“Ngồi sai tư thế trong thời gian dài khiến mạch máu vùng đùi bị chèn ép, gây cản trở lưu thông máu. Khi đó, dù bạn ngồi trên ghế công thái học tốt đến đâu, cơ thể vẫn chịu tổn thương âm thầm.”
Tăng hiệu suất làm việc và sự tập trung
Một nghiên cứu của Cornell University Ergonomics Lab chỉ ra rằng hiệu suất làm việc tăng 17% khi người lao động sử dụng ghế công thái học đúng cách. Tư thế ngồi thoải mái giúp não nhận đủ oxy, giảm căng thẳng và cải thiện khả năng tập trung.
Dấu hiệu đang sử dụng ghế công thái học sai cách
Dù ghế công thái học được quảng cáo “có thể ngồi cả ngày mà không mỏi”, nhưng nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu sau, có thể bạn đang sử dụng ghế sai cách hoặc chưa điều chỉnh đúng với cơ thể.
Đau lưng dưới hoặc đau vùng thắt lưng
Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Nếu bạn cảm thấy đau ở phần lưng dưới sau vài giờ làm việc, rất có thể:
- Tựa lưng của ghế chưa được điều chỉnh sát cột sống.
- Bạn ngồi quá xa lưng ghế hoặc cúi người về phía bàn.
- Đệm lưng chưa hỗ trợ đúng vị trí cong tự nhiên của cột sống.
Căng cổ và vai gáy
Nếu bạn thường xuyên đau cổ, vai cứng hoặc mỏi gáy, nguyên nhân có thể do:
- Tựa đầu ghế quá cao hoặc quá thấp so với cổ.
- Bạn có thói quen cúi nhìn màn hình laptop trong thời gian dài.
- Tay vịn ghế không cân bằng, khiến vai bị nâng lệch.
Một tư thế cổ sai trong thời gian dài có thể dẫn đến hội chứng “text neck”, tức là đau do cúi đầu nhìn màn hình, phổ biến ở người làm việc máy tính hơn 6 tiếng mỗi ngày.
Tê hoặc đau mông, chân
Nếu bạn cảm thấy tê đùi, tê chân hoặc đau vùng mông, đó là dấu hiệu của việc:
- Chiều cao ghế không phù hợp, khiến áp lực dồn vào mặt sau đùi.
- Bạn ngồi quá sâu khiến cạnh ghế ép vào mạch máu.
- Bàn chân không chạm đất hoặc không có điểm tựa.
Các bác sĩ khuyến cáo nên điều chỉnh ghế sao cho đầu gối tạo góc 90–100 độ, bàn chân chạm hoàn toàn mặt sàn hoặc để trên bệ kê chân.
Căng mắt, đau đầu sau khi ngồi làm việc
Đây là dấu hiệu gián tiếp cho thấy bạn ngồi sai tư thế so với màn hình máy tính.
Nếu ghế được điều chỉnh quá thấp hoặc quá cao, mắt sẽ phải nhìn lệch góc, dẫn đến mỏi mắt và căng cơ cổ.
Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ (American Optometric Association) khuyến nghị khoảng cách giữa mắt và màn hình nên từ 50–70 cm, và tầm nhìn nên thấp hơn mép trên màn hình khoảng 10–15 độ.
Cảm giác không thoải mái dù ghế cao cấp
Nhiều người đầu tư ghế hàng chục triệu đồng nhưng vẫn thấy không dễ chịu. Điều này có thể do:
- Bạn chưa điều chỉnh đúng cấu hình ghế cho cơ thể.
- Sử dụng ghế không đúng mục đích (ví dụ: ghế gaming cho công việc văn phòng hoặc ngược lại).
- Tư thế ngồi bị duy trì quá lâu, không thay đổi.
Nguyên nhân phổ biến khiến người dùng sử dụng ghế sai cách
Hiểu được nguyên nhân gốc rễ giúp bạn điều chỉnh tư thế đúng và tận dụng tối đa công năng của ghế.
Không hiểu rõ cách điều chỉnh ghế
Theo khảo sát của Ergotron (2023), có đến 78% người dùng không biết cách điều chỉnh ghế công thái học đúng chuẩn. Hầu hết chỉ ngồi theo cảm giác “thoải mái nhất”, mà không căn cứ vào cấu trúc xương và chiều cao của mình.
Các bộ phận như tựa đầu, tựa lưng, tay vịn, chiều cao ghế, độ nghiêng lưng đều có thể điều chỉnh, nhưng nhiều người lại bỏ qua.
Bàn làm việc không tương thích với ghế
Ghế công thái học chỉ phát huy tác dụng khi được kết hợp với bàn có chiều cao phù hợp. Ví dụ: nếu bàn quá cao, người dùng phải nhướng vai, dẫn đến căng cơ vai gáy. Ngược lại, nếu bàn quá thấp, bạn sẽ phải cúi lưng, gây đau cổ và lưng.
Thói quen ngồi sai tư thế kéo dài
Dù có ghế tốt đến đâu, nếu bạn duy trì các thói quen như:
- Ngồi vắt chéo chân,
- Tựa một bên người,
- Cúi gập người khi gõ máy tính, thì vẫn gây tổn thương cột sống.
Theo bác sĩ Phạm Văn Cường (Khoa Chấn thương Chỉnh hình – Bệnh viện Chợ Rẫy):“Ghế công thái học không thể thay thế tư thế ngồi đúng. Nếu bạn ngồi sai, ghế chỉ giúp giảm tác hại tạm thời, chứ không loại bỏ nguyên nhân gây đau nhức.”
Không điều chỉnh ghế theo thời gian sử dụng
Cơ thể mỗi người thay đổi theo thời gian như tăng cân, thay đổi chiều cao (trẻ em, học sinh), hoặc thay đổi tư thế làm việc (từ laptop sang màn hình kép). Nếu bạn giữ nguyên một mức điều chỉnh cũ trong thời gian dài, ghế sẽ không còn phù hợp.
Cách khắc phục và điều chỉnh đúng tư thế khi dùng ghế công thái học
Việc điều chỉnh ghế công thái học đúng cách không chỉ dựa trên “cảm giác thoải mái” mà cần tuân theo tiêu chuẩn công thái học (ergonomic standard).
Điều chỉnh ghế theo tỷ lệ cơ thể
- Chiều cao ghế: Khi ngồi, bàn chân phải chạm hoàn toàn mặt sàn, đầu gối tạo góc 90–100°. Nếu chân không chạm sàn, hãy sử dụng bệ kê chân.
- Tựa lưng: Phần cong lưng ghế (lumbar support) nên ôm sát đường cong cột sống thắt lưng. Khi ngồi, lưng chạm hoàn toàn vào lưng ghế, tránh khoảng trống ở lưng dưới.
- Tay vịn: Độ cao tay vịn ngang bằng hoặc thấp hơn khuỷu tay một chút khi cánh tay tạo góc 90°. Vai phải thả lỏng, không bị nhướn lên hoặc lệch.
- Tựa đầu: Đặt sao cho khi bạn ngồi thẳng, phần sau đầu chạm nhẹ vào tựa, không đẩy đầu ra trước hoặc ngửa quá mức.
- Khoảng cách đến bàn làm việc: Khi ngồi, mép bàn cách bụng khoảng 5–10 cm. Màn hình nên ngang tầm mắt hoặc thấp hơn một chút (10–15 độ).
Thay đổi tư thế thường xuyên
Theo Mayo Clinic (2021), nên đứng dậy hoặc thay đổi tư thế mỗi 30–45 phút để tránh co cứng cơ và giảm áp lực lên đĩa đệm. Có thể:
- Đứng lên đi lại 1–2 phút,
- Kéo giãn cổ, vai, lưng,
- Điều chỉnh lại vị trí ngồi nếu cảm thấy lưng không còn được hỗ trợ.
Kết hợp với phụ kiện hỗ trợ
Nếu ghế công thái học của bạn không đủ tính năng, có thể kết hợp thêm:
- Gối lưng công thái học (lumbar pillow) để hỗ trợ cột sống.
- Bệ kê chân giúp duy trì góc chân lý tưởng.
- Bàn nâng hạ chiều cao (sit-stand desk) giúp linh hoạt giữa ngồi và đứng.
Duy trì thói quen ngồi đúng lâu dài
Một tư thế đúng cần luyện tập và duy trì, không chỉ trong vài ngày. Có thể dán nhắc nhở tư thế trên màn hình máy tính, hoặc sử dụng thiết bị thông minh (như app “ErgoReminder”) để cảnh báo khi bạn ngồi sai.
Tóm lại, ghế công thái học là một công cụ hỗ trợ tuyệt vời, nhưng người sử dụng mới là yếu tố quyết định hiệu quả của nó. Việc nhận biết các dấu hiệu sai tư thế, điều chỉnh ghế theo cơ thể, và duy trì thói quen ngồi khoa học chính là chìa khóa để bảo vệ cột sống, giảm đau nhức và tăng năng suất làm việc.
Nếu bạn đang tìm kiếm ghế công thái học chất lượng, thiết kế chuẩn khoa học để nâng cao sức khỏe và hiệu suất làm việc, hãy tham khảo các mẫu ghế tại https://dergo.vn/ – thương hiệu ghế công thái học hàng đầu Việt Nam.
